’Preventie’ is voor veel vrouwen allang te laat

Met het strafbaar stellen van psychisch geweld wil staatssecretaris Coenradie van Justitie (PVV) een slag slaan in de strijd tegen vrouwenmoord. Manager Filomena Tanya Hoogwerf schreef een opiniestuk in de Telegraaf over haar vrees dat het voorstel niet ver genoeg zal gaan. ,,Naleving of handhaving blijkt nagenoeg onmogelijk. Stalken, dreiging en controle blijven voortduren.”

Femicide. Vrouwenmoord. Moord dus gewoon. Er worden jaarlijks zo’n veertig vrouwen vermoord. Bij nog eens ongeveer 250 vrouwen gaat het niet om moord, maar om poging tot moord. En dat zijn alleen de geregistreerde gevallen. Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk een stuk hoger. De aantallen zijn enorm. Maar wat is blijkbaar het toverwoord van de overheid om dit type moord tegen te gaan? ’Preventie’, hoorden we de staatssecretaris laatst zeggen in een tv-interview. Is preventie belangrijk? Ja, natuurlijk. Geweld kan altijd beter worden voorkomen dan genezen. Maar waar we de ogen niet voor mogen sluiten: preventie is voor ontzettend veel vrouwen allang een gepasseerd station.

Ja, we kunnen ingrijpen. Maar dat kan vaak pas na een veroordeling. En ja, we hebben de bestuurlijke maatregel Tijdelijk Huisverbod, om een timeout te realiseren en de pleger richting hulp te bewegen. Maar zonder mogelijkheid om hulp af te dwingen. Het slachtoffer voelt zich vaak gedwongen de afkoelperiode te gebruiken om de opvang in te gaan. Of de pleger komt na tien dagen weer thuis waarna het vaak wachten is op de volgende situatie waarin het misgaat. Onbegrijpelijk is ook dat een huisverbod tot in het oneindige doorgetrokken kan worden. Waarom trekken we niet na drie huisverboden de grens en nemen we verdergaande consequenties?

Ja, we kunnen contactverboden en gebiedsverboden opleggen. Maar naleving of handhaving daarvan blijkt nagenoeg onmogelijk. Stalken, dreiging en controle blijven voortduren. Plegers verheffen het nét binnen de lijntjes kleuren tot een hogere kunst. Een voorbeeld? Een slachtoffer die per post, als zoveelste treiterdaad, een zak bloed opgestuurd krijgt. Enthousiast door een kind uit de brievenbus gehaald en als verwacht pakketje geopend. Pure terreur. De bewijslast ligt volledig bij het slachtoffer.

Machteloos toekijken

En ja, je kunt een melding doen. Maar wat doe je als melding na melding hetzelfde resultaat heeft: ’zonder bewijs kunnen we er niets aan doen’. Niet omdat de politie dit niet serieus neemt, maar omdat ook de politie niets anders kan dan machteloos toekijken. Preventie betekent feitelijk: eisen dat slachtoffers zich houden aan veiligheidsafspraken, zoals het plaatsen van een camera. Volledig voor eigen rekening. Het is beter geregeld voor drugscriminelen, die dezelfde veiligheidsmaatregelen door de overheid aangeboden krijgen.

Vaak is er voor slachtoffers geen andere optie dan de weg naar de opvang: gedwongen vluchten, je eigen leven
achterlaten en volledig beperkt worden in je vrijheid. Terwijl de pleger vrijuit gaat. Wanneer veranderen we die uitgangsposities? Wanneer komt de veiligheid van een slachtoffer voorop te staan en krijgt die het voordeel van de twijfel?

Echte maatregelen

Wanneer maken we prioriteit van echte maatregelen, met name in het strafrecht? Zoals bijvoorbeeld een Wet op Femicide, met niet alleen het strafbaar stellen van psychisch geweld, maar ook van handelingen als non-fatale verwurging. Met wetgeving waarbij we potentiële nieuwe slachtoffers van notoire plegers kunnen waarschuwen met wie ze te maken hebben, en waarbij voor eens en voor altijd wordt afgerekend met het stelselmatig schenden van voorwaarden. Alleen als we écht
werk maken van veiligheid, kunnen we ook écht gaan denken aan preventie. Moord is moord en geweld is geweld, maar blijkbaar verdient de ene vorm van geweld hard ingrijpen door de overheid en de andere niet.